Απόηχοι νοερών... καταβάσεων - Εβδομάδα 26η

“Τελικά θέλουμε κάτι από τον Χριστό ή θέλουμε τον ίδιο τον Χριστό;”

Anthony Bloom

Ακόμη ένα ποίημα

Κατοικώ μες στο Υποθετικό

πολύ πιο ωραία Κατοικία απ' την Πεζότητα

περσότερα παράθυρα

ψηλότερες πόρτες

δωμάτια πυκνά

καθώς οι κέδροι

αδιαπέραστα στο μάτι

Με στέγη αιώνια

τ' αετώματα του γαλανού

με τους πιο εξαίσιους επισκέπτες.

Κι η απασχόλησή μου εμένα

μ' ολάνοιχτες τις στενές μου παλάμες

να μαζεύω Παράδεισο.

Emily Dickinson

Από το βιβλίο Ντίκινσον, επιλογή από το έργο της, μετάφραση Μελισσάνθη, εκδ. Εγνατία, Θεσσαλονίκη 1980, σ. 41.

Απόηχοι νοερών... καταβάσεων - Εβδομάδα 25η

“Είναι ευγενής ο Θεός.  Κρύβεται · γι’ αυτό πρέπει να τον ψάξουμε. Η αγάπη Του υποτάσσεται στο αυτεξούσιό μας · γι’αυτό πρέπει να Τον διεκδικήσουμε. Είναι πολύ πολύς και πολύ άγνωστος, γι’  αυτό πρέπει να Τον τολμήσουμε”

Νικόλαος Μεσογαίας

Το Φως

Ἔγινε σήμερα τόσο

φῶς

πού οἱ τυφλοί

καθισμένοι στίς πέτρες

τ’ ἀκοῦν σάν κελάϊδημα.

Ν. Βρεττάκος

Άτιτλο

Πρόσφατα μία γνωστή μου βίωσε την απώλεια ενός αγαπημένου της προσώπου… 

της μητέρας της.

Η μητέρα, με χρόνια προβλήματα συμπεριφοράς και με διάγνωση καρκίνου 

τα τελευταία δύο χρόνια, 

εσώκλειστη σε ίδρυμα για “ καλύτερη παροχή φροντίδας”.

Η γνωστή μου,  απορροφημένη και πλήρως δοσμένη σε πολυάσχολο 

πρόγραμμα “ειδικού σχολείου”.

Πριν μερικές μέρες η γνωστή μου, επισκέφθηκε τη μητέρα της μετά από πολύ 

καιρό. 

Επέστρεψε στην καθημερινότητά της  και δύο μέρες αργότερα έμαθε 

πως η μητέρα της “ έφυγε”, 

έτσι απλά…

Μου έδωσε να διαβάσω τον επικήδειο. Ωραίος λόγος… ποίημα ενός 

γνωστού φιλοσόφου της Ανατολής!

Πώς να αποτυπώσεις τον πόνο ενός ανθρώπου σε χαρτί;

Πώς να του πεις πως ο πόνος δεν είναι πως η μάνα σου έφυγε απλώς 

από αυτή την κατάσταση – 

που γνωρίζει αλλά δεν αντιλαμβάνεται.  Θρηνεί χωρίς να ξέρει το γιατί.

Πώς να βγάλεις αυτόν τον άνθρωπο από τη θάλασσα της απόγνωσης;

- τι θα κάνω τώρα;... με ρωτά, ενώ έχει να δει τη μάνα της χρόνια και 

η ίδια είναι ήδη γιαγιά.

Πώς να της πεις πως θρηνεί για τα λόγια που δεν πρόλαβε να πει και για τις 

πράξεις που δεν έκανε;

Πώς να της πεις πως από τότε που έμαθε το “μαντάτο” η συμπεριφορά της 

στους άλλους έχει αλλάξει; Έχει γίνει 
πιο “ανθρώπινη”..

Πώς να της πεις ότι υπάρχει ακόμη καιρός να γεμίσει αυτό το 

κενό βάζο με λουλούδια;

Απόηχοι νοερών... καταβάσεων - Εβδομάδα 24η

“Δεν φθάνει κανείς στο άπειρο προσθέτοντας αριθμούς”

+Πρωτοπρ. Δημ. Στανιλοάε

Παραδώσου...

Πηγή

Πίσω από τα σύννεφα υπάρχει ο ήλιος. Κάτω από την τρικυμία ο ατάραχος βυθός. Πίσω από τις λέξεις η σιωπή. Πίσω από την τύχη ο Θεός, κι απ την ατυχία ένα βαθύτερο σχέδιο. Πέρα από την θλίψη η χαρά κι από το δάκρυ το γέλιο. Όλα αλλάζουν, όλα ρέουν, όλα πορεύονται, προς την δόξα της βασιλείας Του. Πάψε να αντιστέκεσαι και παραδώσου, άφησε τον Θεό να αλώσει την καρδιά σου, άσε τις άμυνες του μυαλού και ερωτεύσου Τον. Άλλωστε σε αυτή την ζωή ή θα ερωτεύεσαι και θα κάνεις «τρέλες» ή θα συμμορφώνεσαι και θα πλήττεις θανάσιμα.

π. Λίβυος

Άνθρωπος και κτίση εν αρμονία

Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα περιβάλλοντος...

Πηγή

Κατά την ανάλυση της χριστιανικής θεώρησης σύμφωνα με τους τρεις ιεράρχες, ο άνθρωπος και ολόκληρη η κτίση είναι δημιουργήματα του απείρου και ζώντος Θεού, με προορισμό την ανάπτυξή τους εν αρμονία.

Τόσο ο άνθρωπος όσο και υλικός κόσμος έχουν ασύλληπτη αξία και σημασία. Η ύλη, ως δημιούργημα του ίδιου του Θεού και όχι κάποιου άλλου όντος, δεν αποτελεί ουσία που ζει παράλληλα και ανεξάρτητα από τον Δημιουργό όπως μας εξηγεί ο αρχιεπίσκοπος Τιράνων και πάσης Αλβανίας Αναστάσιος. Συνεχίζοντας τον συλλογισμό του, αναφέρει ότι «η γραμμή των τριών οικουμενικών διδασκάλων τονίζει τη στενή σχέση ανθρώπου και κτίσεως, δίνοντας ιδιαίτερη σημασία όχι μόνο στον αγιασμό των ψυχών αλλά και στον αγιασμό ολόκληρης της φύσεως. Μπροστά σε κάθε δημιούργημα του Θεού ο πιστός στέκεται με σεβασμό και αγάπη, όχι σαν πειρατής. Η αποκατάσταση της αρμονίας μεταξύ ανθρωπότητας και φυσικού κόσμου πραγματοποιείται σε μία διδασκαλία αγάπης και ευχαριστίας».

Το θεμέλιο της βιβλικής και πατερικής πίστεως, ζωής και θεολογίας συνοψίζεται, σύμφωνα με τον π. Ιωάννη Ρωμανίδη, στο «ότι ο Θεός διά της ακτίστου Αυτού ενεργείας εποίησε τον κόσμο: α) ο ίδιος απ’ ευθείας και άνευ διαμέσου τινός, β) εκ του μηδενός, ήτοι ουχί κατ’ ανάγκην, αλλά κατά βούλησιν, και επομένως γ) κατά τρόπον όλως θετικόν».

Εκτός όμως από τον τρόπο της Δημιουργίας της κτιστής φύσης εκ του ακτίστου Θεού, ο Μέγας Βασίλειος στο έργο του Εις την εξαήμερον καταθέτει τη βεβαιότητά του περί της πρόνοιας και της συνεχούς φροντίδας του Θεού για κάθε είδος του φυτικού και ζωϊκού βασιλείου, καθώς «ο θαλάσσης και ανέμων Κύριος εν τω μικρώ ζώω της μεγάλης εαυτού σοφίας εναργές ίχνος ενέθηκεν. Ουδέν απρονόητον, ουδέν ημελημένον παρά Θεού». Είναι φανερό ότι η πρόνοια αυτή δεν διακόπτεται με τη Δημιουργία, αλλά ο Θεός φροντίζει και ενδιαφέρεται διηνεκώς για όλα τα κτίσματα.

Παράλληλα όμως με την πρόνοια του Θεού, ιδιαίτερο ρόλο στην προστασία της φύσης καλείται να διαδραματίσει και ο άνθρωπος... Αξιοσημείωτη είναι η περιγραφή της θέσης του ανθρώπου έτσι όπως παρουσιάζεται από τον άγιο Γρηγόριο το Θεολόγο. Σύμφωνα με το σκεπτικό της, μετά τη δημιουργία του ανθρώπου από τον Θεό από προϋπάρχουσα ύλη και αφού η ανώτατη Αρχή «ενεφύσησε πνοήν ζωής» (Γεν. 2,7) προς το πρόσωπο του ανθρώπου, τοποθετήθηκε ο δημιουργηθείς στον κόσμο, «οιόν τινα κόσμον δεύτερον, έν μικρώ μέγαν […], άγγελον άλλον, προσκυνητήν μικτόν, επόπτη της ορατής κτίσεως, μύστην της νοουμένης, βασιλέα των επί γης, βασιλευόμενον άνωθεν – και τελικά τη προς θεόν νεύσει θεούμενον». Πίσω από τη σημασία των λέξεων, προσκυνητής, επόπτης, βασιλεύς φανερώνεται η μοναδική θέση του ανθρώπου και ευρίσκεται ένα ιδιαίτερο νόημα. Αυτό δεν είναι άλλο από το ότι, λόγω της κυριαρχικής θέσης μας, ως άνθρωποι αποκτούμε μία τεράστια ευθύνη, η οποία δεν είναι μόνον διοικητική αλλά κυρίως δοξολογική. Γνωρίζοντας πιο συστηματικά τη φύση, μέσα από τη μελέτη της, δεν αρκεί να τη θαυμάζουμε, αλλά να συγκατανεύσουμε στην τελειότητά της δοξάζοντας τον Θεό. Στο ίδιο συμπέρασμα οδηγείται και ο Αν. Μαράς, όταν αναφέρει ότι η κτίση όπως και ο άνθρωπος είναι δημιουργήματα του Θεού. Ωστόσο, δεν μας ανήκει η φύση παρά μόνο η ευθύνη για την προστασία της. Εμείς είμεθα οικονόμοι της Δημιουργίας, οι οποίοι αναφέρουμε την κτίση στον Δημιουργό.

Και ενώ ο άνθρωπος εμφανίζεται ως βασιλεύς εντός του κόσμου, η δημιουργία του κόσμου ως παλατιού για τον άνθρωπο, συναντάται στον άγιο Γρηγόριο Νύσσης, ο οποίος παρουσιάζει τον άνθρωπο ως μικρόκοσμο, ενώ ο Μάξιμος ο Ομολογητής δίδοντας μια απάντηση στον ρόλο του ανθρώπου, τον χαρακτηρίζει ως «φυσικό σύνδεσμο», προικισμένο με μια «φυσική δύναμη προς ένωσιν των διηρημένων», με σκοπό να τα ενώσει όλα με τον Θεό.

Παρόμοια θέση για τον άνθρωπο διακρίνει και ο K. Ware, ο οποίος τον αποκαλεί μεσίτη μεταξύ ουρανού και γης, κοσμικό λειτουργό και ιερέα της Δημιουργίας. Στηριζόμενος στο περιεχόμενο Πατερικών κειμένων και κυρίως στην προσέγγιση του Γρηγορίου Ναζανζιανού ότι το ανθρώπινο πρόσωπο «είναι διττή ύπαρξη […] επίγειο και ουράνιο, πρόσκαιρο αλλά και αθάνατο, ορατό αλλά και νοητό», όσο και σε αυτή του Μάξιμου του Ομολογητή, σύμφωνα με την οποία είμεθα ο καθένας «ένα εργαστήριο που περικλείει τα πάντα με έναν περιεκτικό τρόπο», οδηγείται στο συμπέρασμα πως η μεσιτεία είναι εφικτή μόνον εν Χριστώ και διά του Χριστού, αφού ως ενσαρκωθείς Λόγος είναι το πρόσωπο που συγκρατεί τα πάντα ενωμένα (Κολ. 1, 17) και που τα συνάγει και τα ανακεφαλαιώνει (Εφ 1, 10). Συνοψίζοντας, ο Βρετανός επίσκοπος καταλήγει στο ότι «αντί να μιλήσουμε για τους εαυτούς μας ως βασιλιάδες και διαχειριστές του κτιστού κόσμου, οφείλουμε να δούμε τους εαυτούς μας ως ιερείς της δημιουργίας, ως προσφέροντες και λειτουργούς».

Η θεοκεντρική θέση του ανθρώπου μέσα στη δημιουργία, συναντάται στο έργο του Μάξιμου του Ομολογητή. Ο ακραία διεισδυτικός αυτός διανοητής και άγιος, ως προς τη θέση του ανθρώπου σχετικά με τον Θεό και την κτίση, διδάσκει πώς: «Επειδή τοίνυν φυσικώς, ως δεδημιούργητο, περί μεν το ακίνητον, ως αρχήν ιδίαν (φημί δε τον Θεόν) ο άνθρωπος ου κεκίνητο, περί δε τα υπ’ αυτόν, ων αυτός θεόθεν άρχειν επετάγη, παρά φυσιν εκών ανοήτως κεκίνηται, τη προ ένωσιν των διηρημένων δοσείθη αυτώ φυσική δυνάμει κατά την γένεσιν εις την των ηνωμένων μάλλον διαίρεσιν παραχρησάμενος […].

Δυστυχώς όμως ο άνθρωπος, μετά την πτώση, επέλεξε να αγνοήσει τον Θεό και αποδέχθηκε μία κοσμοκεντρική θέση, καθιστώντας ουσιαστικά τον κόσμο Θεό. Στην ουσία λοιπόν ο άνθρωπος συμπεριφέρεται είτε ως ο ειδωλολάτρης σεβόμενος τα κτιστά πράγματα ως θεότητες, είτε ως καταναλωτής θεώντας τα ως φυσικούς πόρους και μόνο χωρίς ουδεμία εσωτερική αξία. Και οι δύο στάσεις υποτιμούν και αδικούν την κτίση, επειδή της στερούν κάθε αναφορά στον Θεό. Όπως μας εξηγεί η Θεόκριτοφ, ο άνθρωπος έχει ανάγκη από την κτίση, καθώς η κτίση υπάρχει για χάρη του ανθρώπου, αλλά και ο άνθρωπος υπάρχει για χάρη της κτίσης ολόκληρης.

 Κ. Τρ. Τσουράπας

Απόσπασμα της μελέτης «Αρχή της Αειφορίας και Ορθόδοξο ήθος: Μία νέα προοπτική στην οικολογική ηθική»

Απόηχοι νοερών... καταβάσεων - Εβδομάδα 23η

“καὶ δώσω ὑμῖν καρδίαν καινὴν καὶ πνεῦμα καινὸν δώσω ἐν ὑμῖν

καὶ ἀφελῶ τὴν καρδίαν τὴν λιθίνην ἐκ τῆς σαρκὸς ὑμῶν

καὶ δώσω ὑμῖν καρδίαν σαρκίνην.

καὶ τὸ πνεῦμά μου δώσω ἐν ὑμῖν

καὶ ποιήσω ἵνα ἐν τοῖς δικαιώμασί μου πορεύησθε,

καὶ τὰ κρίματά μου φυλάξησθε καὶ ποιήσητε”

Ιεζ. 36,26-36,27